Kristaq Rama

Kristaq Rama (1932-1998) ishte skulptor, profesor dhe politikan shqiptar. Për meritat e tij artistike u dekorua me titullin Skulptor i Popullit.

Jeta

Kristaq Rama lindi në Durrës në vitin 1932, i biri i Vlash Ramës dhe i Veronika Kolombit, motra e piktorit Zef Kolombi. Mbaroi Liceun Artistik "Jordan Misja" në degën e arteve figurative. Prej vitit 1951 deri 1954 ndoqi studimet e larta në Leningrad të Bashkimit Sovjetik dhe prej 1954 deri 1960 ka qenë student në Akademinë e Arteve të Bukura të qytetit rus.

Pas diplomimit u kthye në Shqipëri ku punoi fillimisht si inspektor i arteve figurative në Ministrinë e Kulturës duke dhënë njëkohësisht mësim si pedagog i jashtëm në Institutin e Lartë të Arteve në Tiranë. Në vitet më pas Kristaq Rama përgatiti brezat e ardhshëm të skulptorëve në Akademinë e Arteve në Tiranë. Vdiq në Tiranë më 11 prill 1998. Ai është i ati i kryetarit të Partisë Socialiste dhe ish-kryetarit të Bashkisë së Tiranës Edi Rama.^[1]

Veprat

Veprat e Skulptorit të Popullit Kristaq Rama gjenden kryesisht në Muzeun Historik Kombëtar, në Muzeun e Skënderbeut në Krujë, si dhe në shumë vende të tjera në Shqipëri.

Një nga më të njohurat është "Monumenti Nëna Shqipëri" i realizuar në bashkëpunim me skulptorët Muntaz Dhramin e Shaban Hadërin në vitin 1971. Monumenti ndodhet në Varrezat Dëshmorët e Kombit ^[2] në Tiranë. Krijime të tjera janë dhe veprat monumentale "Monumenti i Pavarësisë" dhe "Përkujtimorja e 1920-tës" në Vlorë. Po këta tre skulptorë janë dhe autorët e Monumentit të Pavarësisë me figurën e themeluesit të shtetit shqiptar Ismail Qemalit. Monumenti që është i derdhur i tëri në bronx qëndron qysh prej vitit 1972 në mes të qytetit të Vlorës, tek sheshi i flamurit. Ai ka një lartësi prej 17 metrash. Figura e Ismail Qemalit që ndodhet ne mes rrethohet nga disa luftëtarë me armë në duar, e mbi të gjithë qëndron një djalosh që shpalos krenar flamurin e pavarësisë.

Ndër to radhiten edhe veprat e tjera si "Shote Galica" në Kukës, "Kushtrimtari" në varrezat e dëshmorëve në Bajram Curri, përmendorja e "Baba Faja Martaneshit" në Mat, monumenti e "Ndrecës" në Mirditë, në Durrës ajo e dëshmorit të parë të Luftës Nacional-Çlirimtare Mujo Ulqinakut, në Vlorë përmendorja e atentatorit të Esat Pashë Toptanit, Avni Rustemit, përmendorja Bijtë e saj në Korçë, monumenti i Kostandin Kristoforidhit në Elbasan, disa prej të cilave janë realizuar në bashkëautorësi.

Të karakterit intim janë disa buste luftëtarësh^[3], portete individësh^[4], skulptura aktesh trupash femërorë^[5] si dhe dekorime veprash të tjera profane dhe sakrale.

Akuzat pas vdekjes për përfshirje në krimet e komunizmit

Në vitin 2009, Partia Demokratike e Shqipërisë përmes kryetarit te saj Sali Berisha dhe ish-ministrit te drejtësisë Aldo Bumçi ka hedhur akuza se Kristaq Rama si anëtar i Presidiumit të Kuvendit Popullor, ka firmosur, së bashku me Ramiz Alinë e anëtarët e tjerë, dënimin me varje në litar të poetit Havzi Nela në vitin 1988.^[6] Më herët Kastriot Dervishi botoi tek Gazeta 55 një artikull ku e akuzonte Kristaq Ramën si firmëtar në varjen e poetit^[7] si dhe për dënimin me vdekje të Enver Osmanit një të riu nga Dibra.^[8]

Literatura

Kristaq Rama, Suzana Varvarica, Zenit (Sh.B.): Kristaq Rama: Monografi. Zenit, 2004, ISBN 9789992794838, Fq. 256.

Referime

^ "Lidershipi i Partisë Socialiste". Arkivuar nga origjinali më 6 shkurt 2013. Marrë më 27 shkurt 2013. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Monumenti Nënë Shqipëri - Vepër e autorëve Kristaq Rama, Muntaz Dhrami dhe Shaban Hadëri". Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2015. Marrë më 26 dhjetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Skulptura të Kristaq Ramës: Buste të luftëtarëve
^ Skulptura të Kristaq Ramës: Portrete
^ Skulptura të Kristaq Ramës: Femra të zhveshura
^ Gazeta Standard(nga Infoarkiv) - Varja e Havzi Nelës, PD zbardh vendimin dhe firmën e Kristaq Ramës
^ "1988-Kristaq Rama firmosi vendimin me vdekje në litar për Havzi Nelën". Arkivuar nga origjinali më 6 mars 2013. Marrë më 27 shkurt 2013. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Kristaq Rama, firmë për ekzekutimin e të riut nga Dibra". Arkivuar nga origjinali më 31 korrik 2013. Marrë më 25 shkurt 2013. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje te jashtme

Artisti i Popullit Kristaq Rama - Monumente (Fotoalbum)
Dokumenti i dënimit me vdekje të poetit Havzi Nela - Wikipedia File

Shiko edhe

Commons: Kristaq Rama – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
Lista e skulptorëve shqiptarë

[1] "Lidershipi i Partisë Socialiste". Arkivuar nga origjinali më 6 shkurt 2013. Marrë më 27 shkurt 2013. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "Monumenti Nënë Shqipëri - Vepër e autorëve Kristaq Rama, Muntaz Dhrami dhe Shaban Hadëri". Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2015. Marrë më 26 dhjetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Skulptura të Kristaq Ramës: Buste të luftëtarëve

[4] Skulptura të Kristaq Ramës: Portrete

[5] Skulptura të Kristaq Ramës: Femra të zhveshura

[6] Gazeta Standard(nga Infoarkiv) - Varja e Havzi Nelës, PD zbardh vendimin dhe firmën e Kristaq Ramës

[7] "1988-Kristaq Rama firmosi vendimin me vdekje në litar për Havzi Nelën". Arkivuar nga origjinali më 6 mars 2013. Marrë më 27 shkurt 2013. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[8] "Kristaq Rama, firmë për ekzekutimin e të riut nga Dibra". Arkivuar nga origjinali më 31 korrik 2013. Marrë më 25 shkurt 2013. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]